Wie komt er op voor de zzp-er in de crisis?

In alle discussies rondom de crisis wordt de zelfstandige ondernemer of zzp-er vergeten. Doordat deze groep niet goed georganiseerd is wordt hun stem nauwelijks gehoord tussen het harde schreeuwen van de vakbeweging en de werkgeversorganisaties. Toch worden juist deze één miljoen individuen het eerste en het hardste geraakt door de economische depressie. Niemand komt echter op voor deze kwetsbare groep.

Lang voordat een bedrijf zijn eigen werknemers ontslaat, wordt al afscheid genomen van de zzp-er. De flexibele schil van zzp-ers fungeert als een schokbreker en schild voor de vaste medewerkers. In de loop der jaren is deze flexibele schil steeds verder in omvang toegenomen door het steeds verder uitbesteden van taken door grotere organisaties aan zzp-ers. In veel bedrijven was anno 2008 de flexibele schil bijna net zo groot als de vaste kern. Het is daarom echt een teken aan de wand dat de werkloosheid op dit moment zo sterk toeneemt. Het tekent de heftigheid van de crisis omdat het impliceert dat de hele flexibele schil van organisaties al een tijdje langs de zijlijn staat.

Er bestaat helaas nog steeds een verkeerd beeld van de kleine zelfstandige bij de politieke partijen. Zij zien de zzp-er vaak als een welvarend individu die na vele vette jaren bij het aanbreken van de magere jaren maar op de blaren moet zitten. Maar dat beeld is grotendeels onterecht. Het is namelijk een feit dat in Nederland de gemiddelde zelfstandige minder verdient dan de gemiddelde werknemer. Het is echt geen vetpot om zzp-er te zijn. De tarieven van de meeste zzp-ers zijn laag, zelfs in de groeiende economie van de laatste jaren. De meeste zzp-ers kiezen voor het ondernemerschap om redenen van professionaliteit, autonomie en flexibiliteit, niet voor het geld.

Natuurlijk horen er risico’s bij het ondernemerschap. Dat begrijpen zelfstandigen als geen ander. De meeste zelfstandigen hebben daarom in de loop der jaren een (kleine) financiële buffer voor economische tegenvallers opgebouwd. Maar bijna niemand heeft rekening gehouden met de huidige zware economische storm die uit het niets gekomen lijkt. Uit mijn promotieonderzoek blijkt dat de gemiddelde financiële buffer van zelfstandigen acht maanden is. 45% van de zelfstandigen heeft zelfs een financiële buffer van minder dan zes maanden. Daarna moet de zelfstandige langzaam het eigen huis op gaan eten, want zij kunnen niet terugvallen op WW, VUT en prepensioen, laat staan een ontslagregeling. Omdat de economische crisis pas echt pas in oktober 2008 is losgebarsten komt dit angstaanjagende moment voor vele zelfstandigen zeer snel dichtbij. Het betekent concreet dat vele zelfstandigen vanaf nu hun huizen moeten gaan opeten door, als dat kan, deze te belenen bij de bank.
Zelfstandigen zijn helaas te bleu om zelf hulp te vragen bij de politiek en bovendien vrij slecht georganiseerd. Zelfstandigen zijn ondernemers en zien liefst een kleine overheid. Om bij de eerste tegenslag direct dan om hulp te vragen ligt niet in hun aard. Daarom vraag ik hierbij expliciet aandacht voor hun economische situatie. Deze kwetsbare groep wordt het eerste en het hardste geraakt door de economische crisis en zorgt ervoor dat de vaste medewerkers minder hard geraakt worden. Zij zijn de echte kop van jut in deze barre tijden. Laat de overheid daarom de kleine zelfstandige niet vergeten bij het maken van de crisisplannen. Betrek de zzp-er actief bij investeringen in opleidingen en bij overheidsaanbestedingen.